Πληροφορίες για τον τουρισμό και πολιτισμό του δήμου Αλμυρού

Λαογραφία

Δημοτική Ενότητα Αλμυρού

Ιανουάριος
Η «Μέρα της Μπάμπως» – Είναι έθιμο Ελληνικό και πανάρχαιο που συνεχίζεται και σήμερα από τους κατοίκους των χωριών που έχουν καταγωγή από την Ανατολική Ρωμυλία και την Ανατολική Θράκη. Έχει τις ρίζες του στα «Θεσμοφόρια», που στην αρχαιότητα ήταν γυναικεία -και συγχρόνως αγροτική- γιορτή, κατά την οποία οι γυναίκες επικαλούνταν τη γονιμότητα, αποσκοπώντας στη γένεση ανθρώπων και καρπών. Σχετίζεται δε άμεσα, με το έθιμο της «Γυναικοκρατίας», που αναβιώνει σε αρκετά χωριά, κυρίως των Νομών Ξάνθης, Σερρών και Ροδόπης.

Η «Μπάμπω» δηλαδή η γιαγιά, η μάμμη όπως την έλεγαν οι αρχαίοι, ήταν η γηραιότερη γυναίκα η οποία, με τη σοφία και την πείρα της, βοηθούσε τις γυναίκες στη γέννα. Έτσι η γιαγιά από μάμμη, έγινε μαμή και μια φορά το χρόνο οι γυναίκες του χωριού της αποδίδουν τις τιμές που της πρέπουν, τιμώντας έτσι και τις δυνάμεις της φύσης που ευνοούν τη γονιμοποίηση.

Στις 8 Ιανουαρίου κάθε χρόνου γιορτάζεται η “Μέρα της Μπάμπως” στην Ευξεινούπολη.

Άγιος Αντώνιος και Άγιος Αθανάσιος – Μεγάλο πανηγύρι στις 17 και 18 Ιανουαρίου κάθε χρόνου στο χωριό Πλάτανος του Δήμου Αλμυρού. Η θεία λειτουργία γίνεται στην παλιά εκκλησία του Αγίου Αντωνίου στον Παλαιό Πλάτανο, η οποία διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, κατόπιν βέβαια αναστηλώσεων με πρωτοβουλίες των κατοίκων του χωριού και του Συλλόγου «Μνημείων Παλαιού Πλατάνου»

Ιούλιος
Ψαράδικη βραδιά – Έχει καθιερωθεί κάθε χρόνο τον Ιούλιο στην παραλία Καραγκιόλ του Αλμυρού να γιορτάζεται ψαράδικη βραδιά μοιράζοντας στους επισκέπτες ψητά ψάρια και κρασί.

Αύγουστος
Στις 17 Αυγούστου γιορτάζεται πανηγυρικά η απελευθέρωση της πόλης από τους Τούρκους το 1881, με τιμές και κατάθεση στεφάνων στο μνημείο των πεσόντων, έξω από το νεκροταφείο του Αλμυρού.

Εμποροπανήγυρις – διεξάγεται κάθε χρόνο στις 23/8 έως 31/8 στην πόλη του Αλμυρού στο χώρο της λαϊκής αγοράς στον Ξηριά. Είναι η μεγαλύτερη εμποροπανήγυρις όλου του νομού με τη συμμετοχή πολλών εμπόρων και συγκεντρώνει πάρα πολύ κόσμο.

Οκτώβριος
Άγιος Δημήτριος – πολιούχος της πόλης του Αλμυρού. Γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 26 Οκτωβρίου πανηγυρικά και με λαμπρή τελετή παρουσία όλων των αρχών της πόλης. Μετά το πέρας της τελετής ακολουθεί περιφορά της εικόνας στην κεντρική πλατεία της πόλης.

Αναπαράσταση βλάχικου γάμου – Κάθε χρόνο το καλοκαίρι στο δάσος Κουρί γίνεται αναπαράσταση βλάχικου γάμου. (http://www.almyros.vlahoi.net)

Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων
Ο Σύλλογος ίδρυσε από το 1989 Λαογραφικό μουσείο στο δάσος Κουρί το οποίο έχει επισκεφθεί πάρα πολύς κόσμος. Το Μουσείο στεγάζεται σε ξύλινο οίκημα το οποίο έχει παραχωρήσει ο Δήμος Αλμυρού. Το εγχείρημα αυτό στηρίχθηκε στα μέλη και τους φίλους του Συλλόγου που πρόσφεραν οικογενειακά τους κειμήλια (φορεσιές, εργόχειρα, στολίδια) τα οποία είναι αντικείμενα σπάνια πλέον στις μέρες μας. Πολλοί είναι οι επισκέπτες του χώρου και κυρίως μαθητές.

Την φύλαξη και ξενάγηση του χώρου την έχει αναλάβει ο κ. Αναστάσιος Μπάρδας. Το μουσείο του Συλλόγου προβλήθηκε και σε σχετική εκπομπή από την κρατική τηλεόραση και συγκεκριμένα από την ΕΡΤ 3. Λειτουργεί από την 1η Απριλίου έως και την 30η Οκτώβρη κάθε χρόνο.

Καρναβάλι Ευξεινούπολης
Οι εκδηλώσεις της αποκριάς κορυφώνονται την Καθαρά Δευτέρα με την

καθιερωμένη παρέλαση των αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων στην Ευξεινούπολη, ενώ την ίδια μέρα οι διοργανωτές διανέμουν νηστίσιμους μεζέδες σε όλους τους παρευρισκόμενους.

Το πλούσιο πρόγραμμα των αποκριάτικων εκδηλώσεων περιλαμβάνει φαντασμαγορικά άρματα με θεματολογία από την ελληνική και όχι μόνο επικαιρότητα, μασκαράδες και πολλές εκπλήξεις. Στην πόλη του Αλμυρού οι εκδηλώσεις ξεκινάνε από την Κυριακή της Αποκριάς με τη διοργάνωση αποκριάτικου χορού με ζωντανή μουσική είτε στο «Αρχοντικό» στο δάσος Κουρί είτε στην πλατεία του Δήμου Αλμυρού. Την Καθαρή Δευτέρα διανέμεται από το πρωί φασολάδα, νηστίσιμοι μεζέδες και κρασί στο Πολιτιστικό Κέντρο Ευξεινούπολης. Το μεσημέρι πραγματοποιείται παρέλαση των αρμάτων και των πεζοπόρων τμημάτων. Με το τέλος της παρέλασης το γλέντι συνεχίζεται με ζωντανή μουσική και ορχήστρα.

Δημοτική Ενότητα Σούρπης

Το Λαογραφικό Μουσείο Σούρπης
Εδώ και 4 χρόνια λειτουργεί σ΄ένα όμορφο διαμορφωμένο χώρο, στην παλιά αποθήκη της Σούρπης, απέναντι από την ταβέρνα ”Παράδοση”, το Λαογραφικό Μουσείο Σούρπης. Ήδη έχει δεχθεί μεμονωμένους επισκέπτες, αλλά και αρκετά σχολεία της περιοχής του Αλμυρού. Πολλοί μικροί μαθητές, Δημοτικών και Γυμνασίων, έχουν γνωρίσει το λαογραφικό πλούτο και τα εκατοντάδες εκθέματα του Μουσείου.

Στο χώρο του Μουσείου ο επισκέπτης θα δει την αναπαράσταση παλαιών επαγγελμάτων(τσαγκάρης, κουρέας, ράφτης, καπνοπαραγωγός, τυροκόμος-κτηνοτρόφος, υφάντρια αργαλειού, φούρναρης, ξυλουργός, σαγματοποιός-σαμαράς, σιδεράς, γεωργός-καλλιεργητής των χωραφιών κ.ά.). Γενικότερα θα γνωρίσει την αγροτική, κτηνοτροφική ζωή της παλιάς Σούρπης, αλλά και τα εργαλεία της καθημερινής ζωής, που χρησιμοποιούσαν οι ντόπιοι κάτοικοι πριν από πολλές δεκαετίες. Το 1997 ο τοπικός Πολιτιστικός Σύλλογος «οι Νήες» ξεκίνησε στην αίθουσα του ”Χρήστος Μότσιας” την συλλογή του λαογραφικού υλικού και όταν συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες αντικείμενα αποφασίσθηκε να προταθεί και να υλοποιηθεί από τον τότε Δήμο Σούρπης, το 2008, η δημιουργία πλέον του Λαογραφικού Μουσείου της Σούρπης και της Ιστορικής Βιβλιοθήκης ,που στεγάζεται στον ίδιο χώρο, με πλήθος ιστορικών αλλά και λογοτεχνικών βιβλίων.

Το Μουσείο, που ανήκει πλέον στο Δήμο Αλμυρού, δέχεται επισκέψεις, κατόπιν συνεννόησης με τους υπευθύνους του.

Μάρτιος/Απρίλιος
Αποκαθήλωση του Χριστού – Την μεγάλη Παρασκευή στο μοναστήρι της Κάτω Παναγίας Ξενιάς γίνεται η αποκαθήλωση του Χριστού στο λόφο της Παναγίας Ξενιάς – Γολγοθά με πλήθος πιστών.

Ιούλιος
Αγία Παρασκευή – Στη Σούρπη γίνεται πανηγύρι στις 26 Ιουλίου προς τιμήν της πολιούχου Αγίας Παρασκευής.

Αύγουστος
Ψαράδικη βραδιά – Τις πρώτες μέρες του Αυγούστου γιορτάζεται στην Αμαλιάπολη ψαράδικη βραδιά.

Πολιτιστικές Εκδηλώσεις – Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού γίνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις στη Σούρπη με θεατρικές παραστάσεις και συναυλίες.

Παναγία Ξενιά – Μεγάλο πανηγύρι γίνεται στις 23/8 στη γιορτή της Παναγίας Ξενιάς της Ιεράς Μονής Κάτω Ξενιάς.

Ρουγκατσάρικα τραγούδια
Στην Σούρπη και στα γύρω χωριά της την πρώτη Μάρτη γίνονταν γλέντια με τα ρουγκατσάρικα τραγούδια (από το ρόγκα = φιλοδώρημα). Οι παρέες των νέων γύριζαν στο χωριό χορεύοντας και τραγουδώντας, κρατώντας στο χέρι κουδούνια και έτσι ειδοποιούσαν όλους για τον ερχομό της άνοιξης. Σε κάθε σπιτικό, που πήγαιναν, έπαιρναν εκτός από τις ευχές και φιλοδωρήματα. Εκείνη την ημέρα έβγαιναν για τα ρουγκατσάρικα και οι νέοι της Αγίας Τριάδας, οπότε αν συναντιόνταν οι παρέες των δύο χωριών μάλωναν μεταξύ τους.

Το τραγούδι που έλεγαν σε κάθε σπίτι που επισκεπτόταν ήταν το «Μέσα Μάρτης, έξω ψύλλοι, μέσα υγεία και καλοσύνη», ενώ κρατούσαν στο χέρι ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και φύλλα κισσού, εκτός από τα κουδούνια. Το έθιμο γίνονταν αργά το βράδυ και κρατούσε ως το ξημέρωμα. Αυτό το τραγούδι το συναντάμε σε πολλές περιοχές.

Δίπατος Χορός
Παλιό έθιμο του τόπου είναι ο Δίπατος χορός ή Απάν χορός (χορευτικά σχήματα δηλ. σε δύο επίπεδα). Στο κέντρο του κύκλου, της Ανδρομάνας, πιάνονταν έξι άνδρες, φουστανελοφόροι, κυκλικά από τους ώμους και άλλοι έξι ανέβαιναν επάνω τους. Οι υπόλοιποι χορευτές πλησίαζαν την Ανδρομάνα και τραγουδώντας την περιτριγύριζαν.

Δυο ερμηνείες έχουν δοθεί σε αυτόν τον ανδρικό χορό: α) ότι συμβόλιζε την γονιμότητα, την δημιουργία, την αναγέννηση και β) ότι σήμαινε τη νίκη της ζωής επί του θανάτου ή την ανάσταση της φύσης μετά την χειμερία νάρκη. Η δεύτερη ερμηνεία δόθηκε επειδή ο Απάν χορός γινόταν το Πάσχα. Ο χορός γινόταν, σε όλες τις μεγάλες γιορτές, στο χώρο που είναι κτισμένη σήμερα η Αγία Παρασκευή. Τραγουδούσαν οι νεαροί του χωριού, ανεβοκατέβαινε η μία σειρά στους ώμους της άλλης, δεν συνοδευόταν ο χορός με μουσικά όργανα και το τραγούδι άρχιζε ως εξής:

«Χελιδονάκι μου γοργό, γοργό μου χελιδόνι, πάνω στη πέτρα κάθεσαι και πετροκακαριέσαι …».

Απόκριες και Καθαρά Δευτέρα
Τις Απόκριες οι μεταμφιέσεις ήταν αγαπημένη συνήθεια των κατοίκων του χωριού. Ντυνόταν ακόμη και με προβιές ζώων, χτυπούσαν τα κουδούνια και γύριζαν τα σοκάκια. Την Καθαρά Δευτέρα συγκεντρώνονταν όλοι στην πλατεία, όπου χόρευαν μασκαρεμένοι, αλλά έπαιζαν και αυτοσχέδια σκετς, που προκαλούσαν άφθονο γέλιο. Στο βραδινό φαγητό ο πατέρας έδενε αυγό σε ρόκα (ξύλο που έγνεθε το μαλλί), την έδινε στο παππού της οικογένειας και αυτός τη γύριζε μπροστά στα στόματα των άλλων που κάθονταν γύρω από το τραπέζι. Όποιος κατάφερνε να πιάσει το αυγό ήταν ο τυχερός του σπιτιού. Τέλος χόρευαν το παραδοσιακό γαϊτανάκι, πλέκοντας και ξεπλέκοντας τις κορδέλες γύρω από το ξύλο, νέοι και νέες του χωριού την Καθαρή Δευτέρα. Τα τελευταία χρόνια το γαϊτανάκι αναβιώνει στο κέντρο της πλατείας την Καθαρά Δευτέρα, μια μέρα που η Σούρπη συγκεντρώνει πολύ κόσμο, αφού γίνεται από το μεσημέρι έως αργά το βράδυ, παραδοσιακό αποκριάτικο γλέντι.

Έθιμα του γάμου
Έθιμα του γάμου υπήρχαν αρκετά στο χωριό. Οι νεόνυμφοι ντυνόταν πολλές φορές με παραδοσιακές φορεσιές. Οι βλάμηδες του γαμπρού πήγαιναν στο σπίτι της νύφης, κρατώντας το φλάμπουρο, δυο καλάμια καρφωμένα σταυρικά, που στις άκρες τους υπήρχαν μήλα και κεντημένη πετσέτα. Έπαιρναν τη νύφη και την οδηγούσαν στην εκκλησία του χωριού. Στους γάμους και στα γλέντια στο σπίτι του γαμπρού ή της νύφης συγκεντρώνονταν όλο το χωριό, ήταν όλοι οι συγχωριανοί καλεσμένοι και αποτελούσε ο γάμος μια όμορφη διασκέδαση για όλους. Ο γαμπρός την προηγούμενη ημέρα του γάμου δεν έπρεπε να δει τη νύφη, έκανε δε ξέφρενο γλέντι με τους φίλους του σε ταβέρνα του χωριού ή στο σπίτι του. Φορούσε μάλιστα ζωνάρι μέσα από το κουστούμι του, κατά την τελετή στο ναό. Τέλος στο γαμήλιο τραπέζι, όταν έφθανε το νεόνυμφο ζευγάρι, οι συγγενείς χτυπούσαν τα κουτάλια για να φιληθούν και να ξεκινήσει το γλέντι.

Γιορτή Ανάληψης του Χριστού στις Νηές
Στην γιορτή της Ανάληψης του Χριστού, γιόρταζε το χωριό στις Νηές στο εκκλησάκι του Αι Γιάννη και μετά έτρωγαν και γλεντούσαν υπαίθρια κάτω από τις ελιές στο Μετόχι. Γινόταν μάλιστα και αγώνες με άλογα, που ξεκινούσαν από το κτίριο στο Μετόχι και έφθαναν ως τις Αραιές Ρίζες.

Αερόστατα
Το έθιμο με τα αερόστατα γινόταν την Καθαρή Δευτέρα, αλλά και τις ημέρες του Πάσχα. Οι νέοι του χωριού κατασκεύαζαν, μέρες πριν, αυτοσχέδια πάνινα αερόστατα, τα έβαζαν από κάτω φωτιά και τα έστελναν στον ουρανό. Ξεκινούσαν από τον Αγ.Νεκτάριο και το δασάκι της Δεξαμενής και πολλές φορές τα αερόστατα κατέληγαν στον Κοκκινόβραχο και στον Αι Λιά, όπου ανέβαιναν τρέχοντας οι πιτσιρικάδες για να τα πιάσουν.

Προξενιά και Αρραβωνιάσματα
Η αναφορά μας στα έθιμα του τόπου συνεχίζεται με τα Προξενιά και τα Αρραβωνιάσματα. Τα προξενιά γινόταν από τον ταλαντούχο και κατάλληλο άνθρωπο, άνδρα ή γυναίκα συνήθως, που έπαιρνε και την αμοιβή του, αν γινόταν τελικά ο αρραβώνας ή ο γάμος. Η συζήτηση γινόταν στο σπίτι της νύφης με την προξενήτρα και τους γονείς. Ακολουθούσε η συνάντηση των συμπεθέρων (των πατεράδων) στο καφενείο, όπου αν συμφωνούσαν έδιναν τα χέρια μπροστά σ’ όλο τον κόσμο και κερνούσαν τους συγχωριανούς τους. Έλεγαν μάλιστα φωναχτά την προίκα της νύφης που είχαν συμφωνήσει, για να την ακούσουν όλοι.

Έθιμο της Πρωτοχρονιάς
Οι ανύπαντρες κοπέλες μόλις έμπαινε ο καινούργιος χρόνος, γύρω στις μία το πρωί, πήγαιναν στο μεγαλύτερο πηγάδι του χωριού και έπαιρναν νερό. Άλειφαν τη βρύση με μέλι, γλυκίσματα και γυρνούσαν με το κανάτι στο σπίτι. Το νερό το θεωρούσαν σαν «αμίλητο», γι’ αυτό και δεν μιλούσαν σε κανέναν στο δρόμο. Μόλις έφθαναν σπίτι το έπιναν.

Πηγή: Ιστορία – Φυσιογνωμία της Σούρπης Μαγνησίας, Τριαντάφυλλος Γ. Σπανός, Εκδόσεις Αναπτυξιακή Επιχείρηση Δήμου Σούρπης

Μεταμόρφωσις του Σωτήρος – Στην Αμαλιάπολη γίνεται πανηγύρι 6 Αυγούστου στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα Χριστού.

Δημοτική Ενότητα Πτελεού

Ανοιξιάτικα Κουδουνίσματα
Έχουν γεμίσει ποτές τα αυτιά σας από ήχους κουδουνιών; Έχετε ποτέ προσπαθήσει ν’ ακούσετε τι σας λένε; Έχετε ποτέ γευθεί μελωδίες αγγελικών κουδουνισμάτων παιγμένα από χέρια παιδιών;

Μέσα Μαρτ’ς, έξω ψίλοι.

Μέσα γεια κι καλοσύνη.

Αντερί: Η Τοπική Φορεσιά
Το μακρύ χιτώνα που φθάνει ως τα πόδια τον φορούσαν οι γυναίκες πολύ πριν την απελευθέρωση του 1832 και μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα. Το αντερί πήρε το όνομα του από τα εξωτερικά ρούχα (το μανικίσιο και το σωκαρδίσιο). Η παραδοσιακή φορεσιά διακρίνονταν σε καθημερινή (β’ ποιότητας), γιορτινή (καλύτερης ποιότητας) και νυφική (τα υλικά τα έφερναν από την Πόλη). Οι γυναίκες της περιοχές του Πτελεού και της ευρύτερης του Αλμυρού φορούσαν το αντερί για πρώτη φορά στην εφηβική τους ηλικία. Στο γάμο τους για προίκα έπαιρναν αρκετές φορεσιές. Μια οπωσδήποτε ήταν η νυφική και μια ή δυο πολύ απλές για τα γεράματα. Τα αντεριά συνήθως τα συνόδευαν με περίτεχνα κοσμήματα όπως ήταν τα θηλυκωτάρια, την καρφίτσα, το κοπιτσάρι, οι τοκάδες και τα σκουλαρίκια. Το πέρασμα των χρόνων και η ιστορική σημασία του Δήμου Πτελεού φανερώνεται μέσα από τα μνημεία και τα μοναδικής σημασίας αρχαιολογικά ευρήματα που διάσπαρτα σε όλες τις περιοχές του Δήμου στέκουν εκεί για να θυμίζουν την πορεία του μέσα στο χρόνο.

Δημοτική Ενότητα Αλμυρού

Κτήρια

Το Αρχαιολογικό Μουσείο σε ένα νεοκλασικό κτήριο του προηγούμενου αιώνα.

Λίγα χρόνια μετά την απελευθέρωση του Αλμυρού και την ενσωμάτωσή του στην Ελλάδα, μια ομάδα Αλμυριωτών με προεξάρχοντα τον Νικόλαο Γιαννόπουλο ίδρυσαν την Φιλάρχαιο Εταιρεία Αλμυρού. Έργο αυτής της εταιρείας ήταν και το Μουσείο Αλμυρού το οποίο άρχισε να λειτουργεί από το 1930.

Το μουσείο ως κτίριο στο πέρασμα του χρόνου υπέστη πολλές φορές καταστροφές, ενώ δύο φορές ήλθε ως θέμα στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) με πρόταση την κατεδάφισή του.

Τελικά, τον Αύγουστο του 1986 με ομόφωνη γνώμη των μελών του Κεντρικού Συμβουλίου Νεότερων Μνημείων χαρακτηρίζεται «Έργο Τέχνης», επισκευάζεται από τις ζημιές του σεισμού του 1981 και αρχίζει να λειτουργεί ξανά.

Στις αίθουσες του είναι εκτεθειμένα ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή της Νοτιοδυτικής Μαγνησίας και καλύπτεται ένα εύρος χρόνου που ξεκινάει από την Πρώιμη Νεολιθική εποχή. Σε μια από τις αίθουσές του φιλοξενείται και η περίφημη βιβλιοθήκη της Φιλάρχαιου Εταιρείας.

Το Μουσείο Αλμυρού είναι ανοικτό καθημερινά από 8 πμ. έως 2 μμ.

Το επιβλητικό κτήριο του Παλαιού Γυμνασίου (Δημοτικό Ωδείο)

Η Δημοτική Βιβλιοθήκη «Θανάσης Ακριβόπουλος»

Δημοτική Πινακοθήκη
Ευτυχής συγκυρία ευνόησε τον Δήμο Αλμυρού, να αποκτήσει Δημοτική Πινακοθήκη, με τη προσφορά 65 έργων ζωγραφικής, του Θανάση Ακριβόπουλου που ο ίδιος ο ζωγράφος δώρισε στο Δήμο.

Με την ενέργειά του αυτή, ο δημιουργός εκφράζει τις αξίες της κοινωνικής προσφοράς και γίνεται πρότυπο ενεργού πολίτη.

Ο Θανάσης Ακριβόπουλος αν και έφυγε έφηβος από τη γενέθλια πόλη του, ακολουθώντας το δρόμο της τέχνης στη Γαλλία και την Αθήνα, δεν αποκόπηκε από την εστία του. Διατηρούσε πάντα τη γλυκιά νοσταλγία της ιδιαίτερης πατρίδας του και παρέμεινε δημότης της.

Επιστρέφει σ΄ αυτή με το έργο του, το οποίο αποτελεί πνευματική παρακαταθήκη για την κοινωνία της. Αλμυρός αποκτά έτσι ένα πραγματικό θησαυρό, που θα αποτελέσει το πλαίσιο ένταξης των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων της κοινωνίας του , αλλά και ένα γεγονός με ευρύτερη πολιτιστική σημασία στη Θεσσαλία και την Ελλάδα. Η πινακοθήκη στεγάζεται στο κατάλληλα διαμορφωμένο ισόγειο κτήριο του παλαιού Γυμνασίου Αλμυρού.

Τόσο το κτίριο αυτό, όσο και το παρακείμενο διώροφο, καθώς και το σχεδόν απέναντι μ’ αυτά Αρχαιολογικό Μουσείο Αλμυρού, αποτελούν τα μοναδικά διασωθέντα από τον καταστρεπτικό σεισμό του 1980, ιστορικά και αρχιτεκτονικά μνημεία της πόλης μας.

Με το Αρχαιολογικό Μουσείο, το Ωδείο και το Κέντρο Έρευνας Τοπικής Ιστορίας αποτελούν μοναδική ενότητα πνευματικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων.

Αρχαιολογικοί-Ιστορικοί χώροι

Αρχαία Άλος: Ο αρχαιολογικός χώρος της Άλου βρίσκεται σε στρατηγικής σημασίας θέση, ανάμεσα στους πρόποδες της Όθρυος και τις ακτές του Παγασητικού κόλπου. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ιδρυτής της πόλης ήταν ο βασιλιάς Αθάμας. Ο Όμηρος αναφέρει ότι οι Αλείς έλαβαν μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία.

Δυο πόλεις ήταν γνωστές με το όνομα Άλος και βρισκόταν στην Αχαΐα Φθιώτιδα, όπως ονομαζόταν η περιοχή μας στην αρχαιότητα. Η Άλος των κλασσικών χρόνων, που βρισκόταν κοντά στον Παγασητικό, καταστράφηκε το 346π.Χ. από το Μακεδόνα στρατηγό Παρμενίωνα, στρατηγό του Φιλίππου ΙΙ.

Η Νέα Άλος των Ελληνιστικών χρόνων, που βρισκόταν σε απόσταση περίπου 2 χλμ από την προηγούμενη, ιδρύθηκε γύρω στο 302 π.Χ. από το Δημήτριο τον Πολιορκητή. Η πόλη, άρτια ρυμοτομημένη, περιβαλλόταν από επιβλητικά οχυρωματικά τείχη, ενισχυμένα με πύργους. Στην επικράτειά της βρισκόταν το μεγαλύτερο μέρος του όρους Όθρυς, η πεδιάδα της Σούρπης και μοιραζόταν την πεδιάδα του Αλμυρού με την πόλη των Φθιώτιδων Θηβών. Η οικονομία της στηριζόταν στη γεωργία και στην κτηνοτροφία. Για τις εμπορικές συναλλαγές τους οι Αλείς έκοβαν δικό τους νόμισμα, στο οποίο απεικονιζόταν ο μύθος του ταξιδιού στην Κολχίδα. Η πόλη εγκαταλείφθηκε το 265-260 π.Χ. πιθανότατα ύστερα από καταστροφικό σεισμό.

Φυλάκη: Ο αρχαιολογικός χώρος της Φυλάκης, που βρίσκεται 2,5 χλμ ανατολικά του ομώνυμου χωριού. Η Φυλάκη αναφέρεται από τον Όμηρο στην Ιλιάδα. Έχει ιδρυτή τον βασιλιά Φύλακο, τον οποίο διαδέχτηκε στον θρόνο ο γιος του Ίφικλος, πατέρας του ήρωα του Τρωικού πολέμου και Θεσσαλού βασιλιά Πρωτεσίλαου. Οι πρώτοι οικισμοί της περιοχής χρονολογούνται ήδη από τη νεολιθική εποχή, περίπου το 5.000 π.Χ. Ο προϊστορικός οικισμός της Φυλάκης συνεχίζει να κατοικείται και στην Εποχή του Χαλκού αλλά και στα νεότερα ιστορικά χρόνια. Σε λόφο σώζονται λιγοστά ερείπια αρχαίας οχύρωσης.

Εκκλησίες

Η Εκκλησία Αγίου Δημητρίου – πολιούχου της πόλης του Αλμυρού.
Οι Εκκλησίες του Αγίου Νικολάου και της Ευαγγελίστριας στον Αλμυρό.
Ι. Ν. Κοιμήσεως της Θεοτόκου στην Ευξεινούπολη.
Οι Εκκλησίες Αγ. Αθανασίου και Αγ. Αντωνίου στον Παλαιό Πλάτανο.
Η Εκκλησία των Αγίων Αποστόλων στους Κωφούς, χτισμένη το 1465.

Αναλυτικά μπορείτε να δείτε στην αντίστοιχη ιστοσελίδα όλες τις πληροφορίες για τα μοναστήρια, τις εκκλησίες και τα εξωκκλήσια της περιοχής.

Τοποθεσίες

Ο οικισμός του Παλαιού Πλατάνου, 4 χλμ δυτικά της Τοπικής Κοινότητας Πλατάνου.
Το Μνημείο Αεροπόρων, στην κορυφή Τσατάλι της ‘Οθρυος. Ανεγέρθη στη μνήμη των αντρών της Πολεμικής Αεροπορίας που έχασαν τη ζωή τους ύστερα από την πτώση αεροσκάφους C-130 στις 5-2-1991. Στη θέση αυτή υπάρχει εκκλησάκι των Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Ο Πύργος του Αλμυρού
Ο Πύργος του Αλμυρού υπήρξε σημείο αναφοράς για τους Αλμυριώτες, ηλικίας άνω των 40 ετών, έως το 1979. Πελώριος για τα δεδομένα της εποχής του, τριώροφος, βρισκόταν στη νοτιοδυτική πλευρά του Αλμυρού, στην σημερινή οδό Μετσόβου αριθμός 12, στην ενορία Ευαγγελιστρίας, όπου σήμερα ευρίσκεται η οικία του Αναστασίου Γκάργκα.

Δημοτική Ενότητα Σούρπης

Κτήρια
Στις αρχές του 19ου αιώνα η Βασίλισσα Αμαλία προσκάλεσε Βαυαρούς αρχιτέκτονες προκειμένου να επιμεληθούν την αρχιτεκτονική του οικισμού της Αμαλιάπολης και των κτιρίων της. Γι’ αυτό το λόγο δόθηκε το όνομά της στο χωριό, προς τιμή της. Ακόμη και σήμερα διασώζονται μερικά κτίρια υψηλής αρχιτεκτονικής από εκείνη την εποχή στην Αμαλιάπολη.

Αρχαιολογικοί-Ιστορικοί χώροι
Το κάστρο της Μιτζέλας (Αμαλιάπολης).

Νήσος Κίκυνθος. Απέναντι από την Αμαλιάπολη βρίσκεται το γραφικό νησάκι Κίκυνθος, με το εκκλησάκι του Αγ. Νικολάου και την όμορφη παραλία του.

Το Φρούριο της Βρύναινας.

Μονές
Η Κάτω Μονή της Παναγίας Ξενιάς, 17ου αιώνα, αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο, σε όμορφη τοποθεσία 6χλμ. ΒΑ από τη Βρύναινα. Σε λόφο κοντά στη μονή θα δείτε τρεις εντυπωσιακούς σταυρούς. Την Μεγάλη Παρασκευή στο λόφο αυτό γίνεται η αναπαράσταση του θείου δράματος, η αποκαθήλωση του Ιησού, με πλήθος πιστών.

Η Νέα Μονή της Παναγίας Ξενιάς, σε ύψωμα κοντά στην Κάτω Μονή της Παναγίας Ξενιάς. Εδώ φυλάσσεται η εικόνα της Παναγίας – λέγεται πως είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.

Η Άνω Μονή της Παναγίας Ξενιάς, αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου, σε όμορφο φυσικό περιβάλλον, 4,5 χλμ. νότια από τους Κοκκωτούς. Σώζεται το Καθολικό – τρίκλιτη βασιλική με αξιόλογες τοιχογραφίες του 17ου αιώνα και εντοιχισμένα γλυπτά στην τοιχοποιία. Οι τοιχογραφίες του νάρθηκα χρονολογούνται στο 18ο αιώνα.

Εκκλησίες
Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής. Η πολιούχος της Σούρπης Αγία Παρασκευή δέσποζε πάντα στην πλατεία του χωριού. Ο πρώτος ναός που χτίσθηκε βρισκόταν στο χώρο του σημερινού Ηρώου πεσόντων και του κτιρίου του Δημαρχείου. Είχε κτισθεί επί Τουρκοκρατίας.

Η μνήμη της Αγίας τιμάται στις 26 Ιουλίου, με μεγάλη θρησκευτική και λαϊκή πανήγυρη. Την παραμονή της γιορτής γίνεται περιφορά της εικόνας της Αγ. Παρασκευής στους κεντρικούς δρόμους της Σούρπης, αμέσως μετά τον πανηγυρικό εσπερινό.

Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Ο Αι Γιαννάκης που βρίσκεται στη διασταύρωση προς Μιτζέλα, είναι παλαιός ναός που ανακαινίσθηκε το 1900, όπως διασώζει επιγραφή επάνω στο κτίριο του ναού.

Άγιος Ιωάννης (Νηές). Η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη στις Νηές κτίσθηκε στα χρόνια 1911-1917, με προσωπική εργασία κατοίκων της Σούρπης. Κάτοικος της Σούρπης αναφέρει: «το 1911 τριάντα ντόπιοι έδωσαν θεατρική παράσταση στο χωριό και με τα χρήματα που μάζεψαν πέτυχαν να κάνουν ολόκληρη εκκλησία στις Νηές, που γιορτάζει της Αναλήψεως». Ο ναός γιορτάζει στις 29 Αυγούστου στη μνήμη της Αποκεφάλισης του Ιωάννου Προδρόμου και την ημέρα της Ανάληψης του Χριστού στους ουρανούς, σαράντα ημέρες μετά το Πάσχα.

Τοποθεσίες
Τούρκικος Στρατώνας (Κισλάς) – Ελληνικός Στρατώνας – Καζάρμα. Στη Σούρπη και στην ευρύτερη περιοχή υπάρχουν κατάλοιπα της εποχής της Τουρκοκρατίας. Στο χωρίο βρίσκονται τα κτήρια του Τούρκικου Στρατώνας (Κισλάς) αλλά και του Ελληνικού αντίστοιχου, ενώ στο χείμαρρο Σαλαμπριά υπάρχουν ερείπια του στρατιωτικού μεθοριακού φυλακίου (Καζάρμα) των Τούρκων στη συνοριακή γραμμή (1830-1881), το μόνο που διασώζεται έως σήμερα.

Φυσικό τοπίο
Η Όθρυς, το βουνό των Τιτάνων, υψώνεται στη Ν.Δ. πλευρά της Μαγνησίας η κορυφογραμμή της οποίας τη χωρίζει από τη Φθιώτιδα. Αρκετοί οικισμοί του Δήμου Αλμυρού (Ανάβρα, Κοκκωτοί, Κωφοί, Βρύναινα, Άγιος Ιωάννης, Ανθότοπος, Νεοχωράκι, Νεράιδα, Γαύριανη) είναι χτισμένοι κατά μήκος της οροσειράς.

Δημοτική Ενότητα Πτελεού

Αρχαιολογικοί-Ιστορικοί χώροι
Θολωτοί Μυκηναϊκοί Τάφοι. Πέντε θολωτοί τάφοι μυκηναϊκής τεχνοτροπίας σώζονται στην περιοχή του Πτελεού. Στη θέση Γρίτσα, στους πρόποδες της Ακρόπολης του ομηρικού Πτελεού βρέθηκαν τα ερείπια ενός μεσοελλαδικού οικισμού καθώς και οι πέντε τάφοι που αποτελούσαν ένα σύνολο. Οι τέσσερις τάφοι βρίσκονται στους πρόποδες του λόφου κι ένας στους Αγίους Θεοδώρους. Όλα τα παραπάνω δείχνουν ότι η θέση άρχισε να κατοικείται κατά το τέλος της νεολιθικής περιόδου και εγκαταλείφθηκε οριστικά κατά τα τέλη της μεσοελλαδικής εποχής. Ο πρώτος τάφος είναι χτισμένος με μικρές πλακοειδείς πέτρες, συναρμολογημένες με λεπτό στρώμα λάσπης. Στο δάπεδο του τάφου βρέθηκαν τα οστά τριών νεκρών, κομμάτια σιδερένιου ξίφους, χάλκινα ρωμαϊκά νομίσματα, λίθινα κωνικά κουμπιά και τρία αγγεία. 30 μέτρα ανατολικά του πρώτου βρίσκεται ο σχεδόν κατεστραμμένος δεύτερος θολωτός μυκηναϊκός τάφος. Οι ανασκαφές εκτός από τον τάφο έφεραν στο φως θραύσματα μυκηναϊκών αγγείων, σκελετούς και μια σιδερένια αιχμή δόρατος που ανήκει σε μεταγενέστερους χρόνους. Και στους υπόλοιπους τάφους τα ευρήματα είναι πολλά (αγγεία, σφραγιδόλιθοι, ψηφίδες, κοσμήματα από ελεφαντόδοντο, χάλκινα αντικείμενα), ενώ ο τάφος των Αγίων Θεοδώρων, από ποτήρια που βρέθηκαν, υπολογίζεται πως δημιουργήθηκε μεταξύ του 1400 και 1300 π.Χ

Το Ενετικό Λιμάνι Του Λουτρού (Κάστρο και Αλατόπυργος). Ο Πτελεός ήταν πάντοτε ένα από τα σημαντικά λιμάνια των Βενετών στο Αιγαίο πέλαγος. Πάνω στην κωνική κορυφή του λόφου, στην είσοδο του λιμανιού του, χτίστηκε λίγο μετά το 1204 ενετικό κάστρο διαστάσεων 8×8 μέτρα και πολύ ψηλό. Η είσοδός του βρισκόταν πολύ ψηλά για ασφάλεια κατά τις πολιορκίες. Έμπαιναν στο κάστρο με σκάλα ξύλινη που την τραβούσαν επάνω σε καιρούς πολιορκίας. Γύρω του ήταν σπίτια και στρατώνες καταυλισμού. Παλιότερα στην είσοδο του λιμανιού υπήρχε ο Αλατόπυργος, πύργος για την αποθήκευση του αλατιού, όπως πιστεύεται, που παράγονταν στην περιοχή.

Το Ηφαίστειο Του Υπερίωνα Και Το Νυμφαίο. Στην περιοχή του Αχιλλείου, στην τοποθεσία Κρούνια, υπάρχει ο κρατήρας ενός ανενεργού και σβησμένου εδώ και χιλιάδες χρόνια, ηφαιστείου. Το ηφαίστειο ονομάζεται Υπερίωνας και πήρε το όνομα του ενός από τους σπουδαιότερους Τιτάνες, πατέρα του Ήλιου. Στην ίδια περιοχή ανακαλύφθηκε το μοναδικό Νυμφαίο του νομού Μαγνησίας. Ήταν ένα ιερό στο οποίο λατρευόταν οι “Νύμφες”. Η ύπαρξη του ιερού των Νυμφών κοντά στα ερείπια της αρχαίας Αντρώνας – χώρος λατρείας της θεάς Δήμητρας- οδηγεί στην εντύπωση ότι πιθανόν να ήταν αφιερωμένο στη θεά της γεωργίας.

Εκκλησίες
Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Πτελεός). Στο κέντρο του χωριού, νοτιοδυτικά της κεντρικής πλατείας στέκει λαμπρός ο Ι. Ν. της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο ναός άρχισε να κτίζεται το 1926 και εγκαινιάσθηκε το 1931. Τιμάται στις 15 Αυγούστου στη μνήμη της Παναγίας αλλά και στις 10 Φεβρουαρίου στη μνήμη του Αγ. Χαραλάμπους. Ο ναός είναι ρυθμού σταυροειδούς, χτισμένος εξολοκλήρου από πέτρα και άμμο από τους κατοίκους του Πτελεού ενώ στο σκευοφυλάκιο του φυλάσσονται τα Λείψανα του Αγ. Χαραλάμπους και του Αγ. Προκοπίου. Επίσης έχει αρκετά αξιόλογα ιερά σκεύη. Η περίτεχνη εμφάνιση του μαρτυρά τη πίστη των κατοίκων, οι οποίοι συμμετείχαν αφιλοκερδώς στην ανέγερσή του.

Ιερός Ναός Αναλήψεως (Αχίλλειο). Ο κεντρικός ενοριακός ναός του Αχίλλειου, ο Ιερός Ναός της Αναλήψεως του Κυρίου, χτίστηκε το 1929 σε ρυθμό τρίκλιτης βασιλικής με ξυλόγλυπτο τέμπλο, κατασκευασμένο από ντόπιους κτίστες. Το εσωτερικό κοσμείται από ξυλόγλυπτα και παλαιές φορητές εικόνες. Στο ναό της Αναλήψεως, σε ειδικό προσκυνητάρι φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα των Αγίων Αναργύρων, αξίας ανεκτίμητης που έχει μεταφερθεί από τον ομώνυμο ναό, από το παλιό χωρίο της Χαμάκως, στην οποία είναι αφιερωμένα πολλά τάματα από τους κατοίκους του χωριού. Ο ναός γιορτάζει 40 μέρες μετά το Πάσχα. Την παραμονή της γιορτής γίνεται η περιφορά της εικόνας της Ανάληψης του Κυρίου σε όλο το χωριό και ακολουθεί μεγάλο πανηγύρι.

Ιερός Ναός Αγ. Θεοδώρων (Άγιοι Θεόδωροι). Ο Ιερός Ναός των Αγίων Θεοδώρων βρίσκεται στην κεντρική πλατεία του ομώνυμου χωριού και είναι ο κεντρικός ναός του χωριού. Δίπλα του επιβλητικό δεσπόζει το πετρόχτιστο καμπαναριό που υπολογίζεται πως έχει χτιστεί γύρω στο 1869. Στο ιερό του Ναού φυλάσσονται εικόνες από το 1870 όπως αυτές του Αγ. Γεωργίου, του Αγ. Παντελεήμονα και η Αποτομή του Αγ. Ιωάννη καθώς και ένα παλαιό Ευαγγέλιο τυπωμένο το 1811 από το Χρήστο Νοταρά, Πατριάρχη των Ιεροσολύμων. Αξιοσημείωτο είναι επίσης και το εσωτερικό του ναού, το οποίο είναι ιδιαίτερα φροντισμένο και πρόσφατα αγιογραφημένο. Ο ναός τέλος διαθέτει αρκετά ιστορικά αντικείμενα όπως ιερά βιβλία και σκεύη.

Ιερός Ναός Κωνσταντίνου και Ελένης (Γαύριανη). Η πολιούχος εκκλησία του χωριού είναι ο Ιερός Ναός Κωνσταντίνου και Ελένης που χτίσθηκε το 1950 με σανίδες, λόγω οικονομικού προβλήματος και αργότερα επανακατα-σκευάστηκε με πολύ κόπο και προσωπική εργασία των κατοίκων με πέτρες.

Εκκλησία Αγ. Αναργύρων στη Χαμάκω (Αχίλλειο). Εκκλησία με μοναδικό ξυλόγλυπτο τέμπλο, που σπάνια συναντάται στις μέρες μας. Είναι χτισμένη το 1831 και είναι στολισμένη με εικόνες και αγιογραφίες του προηγούμενου αιώνα. Η θαυματουργή εικόνα των Αγ. Αναργύρων έχει μεταφερθεί στον Ι.Ν. Αναλήψεως.

Τοποθεσίες
Ερειπωμένο χωριό Χαμάκως. Τα ερείπια του χωριού της Χαμάκως, χωριό – μητέρα του σημερινού Αχιλλείου, αποτελούν άλλον ένα πόλο έλξης και ιστορικού ενδιαφέροντος για τον επισκέπτη. Σε μια απόμερη αλλά ηλιόλουστη και ειδυλλιακή τοποθεσία, νοτιοδυτικά του σημερινού Αχιλλείου, στέκονται τα ερείπια του παλιού χωριού μάρτυρες των παλιών ημερών που το χωριό έσφυζε από ζωή. Υπολογίζεται πως οι κάτοικοι άρχισαν να εγκαταλείπουν το χωριό το 1915 και η εγκατάληψη ολοκληρώθηκε το 1927. Οι λόγοι οι οποίοι οδήγησαν τους κατοίκους προς το δρόμο της ξενιτιάς ήταν κυρίως η απόσταση που τους χώριζε από τα κτήματά τους καθώς και η αλλαγή απασχόλησης τους που από καθαρά κτηνοτροφική έγινε ελαιοκαλλιέργεια. Στη Χαμάκω το κοινοτικό συμβούλιο είχε χτίσει ανεμόμυλο στην κορυφή ενός λόφου για την εξυπηρέτηση των κατοίκων του χωριού και της γειτονικής περιοχής. Σήμερα σώζονται τα ερείπιά του.

Μεταλλείο Αγίων Θεοδώρων. Στην περιοχή των Αγ. Θεοδώρων ο επισκέπτης μπορεί να δει τα ερείπια του μεταλλείου σιδηροπυρίτη που χρονολογείται από το 1904. Η εργασία του μεταλλείου γινόταν με συνεχείς διακοπές μέχρι το 1939 που σταμάτησε οριστικά.

Μουσεία
Μουσείο Θαλλάσης Αχιλλείου. Το Μουσείο Θαλάσσης στο Αχίλλειο ιδρύθηκε το έτος 2002 με σκοπό να παρουσιάσει στους μαθητές, εκπαιδευτικούς και επισκέπτες την αξία, την ομορφιά και την ποικιλία του κόσμου της θάλασσας και μέσα από τη γνώση να συμβάλλει στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.Στις προθήκες του Μουσείου παρουσιάζονται συλλογές κοχυλιών από τη θαλάσσια περιοχή αλλά και από τις θάλασσες όλου του κόσμου. Εκτίθενται ακόμη θαλάσσιοι οργανισμοί όπως καβούρια, αχινοί, κοράλλια κ.λ.π.

Φυσικό τοπίο
Σπήλαια. Στα αξιοθέατα της περιοχής θα πρέπει να αναφερθούν και τα σπήλαια που υπάρχουν στην περιφέρεια Πτελεού, ανεξερεύνητα ακόμη από την Σπηλαιολογική Εταιρεία από τα οποία το ένα στην περιοχή “Μεταξόλακα” είναι με σταλακτίτες, ενώ το δεύτερο στην “Μπρινιώτισσα”, που έχει είσοδο από τη θάλασσα, δεν έχει εξερευνηθεί ακόμα λόγω της επικινδυνότητας που παρουσιάζει.

Δημοτική Ενότητα Ανάβρας

Αρχαιολογικοί-Ιστορικοί χώροι
Κάστρο «Μόργιας». Στην περιοχή της Ανάβρας βρίσκεται το Κάστρο «Μόργιας». Πρόκειται για ελληνιστική ακρόπολη από την οποία σώζονται ισχυρά τείχη σε μεγάλο ύψος και έκταση. Στο εσωτερικό της διακρίνονται ερείπια κτισμάτων καθώς και κιβωτιόσχημοι τάφοι. Έξω από την ακρόπολη εκτείνονται σε μεγάλη έκταση ερείπια αρχαίων κτιρίων. Στα ανατολικά του κάστρου, πέρα από το χείμαρρο, υπάρχει αρχαίο νεκροταφείο.

Κάστρο «Κουμαρρόραχης». Ανατολικά της «Μόργιας» στην Ανάβρα βρίσκεται το κάστρο «Κουμαρρόραχης» με μυκηναϊκούς θολωτούς τάφους. Βόρεια του οικισμού και ανατολικά της «Κουμαρρόραχης» βρίσκεται η τοποθεσία «Κομμένος Βράχος» με χαράδρες και σπηλιές εξαιρετικού φυσικού κάλλους. Στην κορυφή ενός βραχώδους λόφου σώζονται αρχαία ερείπια.

Κάστρο «Γριντιάς». Ανατολικά του «Κομμένου Βράχου» και βόρεια του οικισμού της Ανάβρας, σε μικρή απόσταση από τον επαρχιακό δρόμο Ανάβρας – Αλμυρού, βρίσκεται το Κάστρο «Γριντιάς». Στην περιοχή υπάρχει μικρό κάστρο με διάμετρο 200μ. και τείχος. Μέσα στον περίβολο διακρίνονται θεμέλια κτιρίων ελληνιστικής εποχής, όπως προκύπτει από κεραμικά ευρήματα που συλλέχθησαν. Βόρεια του κάστρου, πολύ κοντά στον επαρχιακό δρόμο Ανάβρας – Αλμυρού, βρίσκεται η «Κλαρρόραχη», όπου υπάρχει πρωτοελλαδικό νεκροταφείο με τάφους. Στην ίδια περιοχή βρίσκεται η τοποθεσία «Πεταλούδα» όπου σώζονται τμήματα αρχαίου περιβόλου (κάστρο).

Εκκλησίες
Μέσα στον οικισμό της Ανάβρας υπάρχουν τρεις εκκλησίες: ο Ι.Ν. Αγίου Δημητρίου, ο οποίος είναι και ο ενοριακός και βρίσκεται στην κεντρική Πλατεία, ο Ι.Ν. Αγίου Γεωργίου που βρίσκεται στο ΒΑ άκρο του χωριού και ο Ι.Ν. Αγίας Παρασκευής, στην έξοδο προς Λαμία, ο οποίος είναι ο ναός του Κοιμητηρίου. Αξίζει να παρατηρήσουμε ότι οι δύο πρώτοι ναοί είναι αφιερωμένοι σε δυο αγίους που ο εορτασμός τους συνδέεται άμεσα με τη κτηνοτροφία: Του Αγ. Γεωργίου τα ζώα ανεβαίνουν στα βουνά, ενώ του Αγίου Δημητρίου επιστρέφουν. Άλλες εκκλησίες που υπάρχουν στη γύρω περιοχή είναι το άλλο μεταβυζαντινό δισυπόστατο εκκλησάκι του Αγ, Αθανασίου και Αγ. Σεραφείμ κοντά στις πηγές, τα εξωκλήσια του Αγ. Παντελεήμονα και του Αγ. Νικολάου Βουναίνης στα νότια του χωριού, καθώς και το εξωκλήσι του Προφήτη Ηλία στην Αλογόραχη, κοντά στο Αιολικό Πάρκο.

Μουσεία
Λαογραφικό Μουσείο Κτηνοτροφικής Ζωής Ανάβρας. Το Λαογραφικό Μουσείο Κτηνοτροφικής Ζωής Ανάβρας Μαγνησίας στεγάζεται πια σε δικό του χώρο, στην κάτω στάθμη του κτηρίου του Νηπιαγωγείου. Ως καθαρά κτηνοτροφικό χωριό η Ανάβρα είναι ο τόπος που έπρεπε να υπάρχει ένα τέτοιο μουσείο. Σε μια μεγάλη ενιαία αίθουσα εκτίθενται αντικείμενα που με κόπο οι υπεύθυνοι έχουν συγκεντρώσει και φυλάξει, έτσι ώστε να προβληθεί ο πολιτισμός, οι συνήθειες και ο τρόπος ζωής των κτηνοτρόφων κατοίκων του χωριού μέσα από το πέρασμα του χρόνου.

Ιερά Μονή Παναγίας Ξενιάς
Στο Δήμο Αλμυρού, μεταξύ των χωριών Κοκκωτών και Βρύναινας, στους πρόποδες της Όθρυος, σώζεται ανακαινισμένο με προσθήκες νέων κτισμάτων και επανδρωμένο με μοναχούς, το παλιό βυζαντινό Μοναστήρι της «Πανάγνου Θεοτόκου», που όλοι σήμερα γνωρίζουμε με το όνομα «Άνω Παναγία Ξενιά». Η ίδρυση της Μονής στη θέση που βρίσκεται σήμερα, είναι σε αδιευκρίνιστη ιστορικά χρονική περίοδο, πολύ πιο πριν από τη λατινική κατάκτηση της περιοχής από τους ιππότες της Δ’ Σταυροφορίας (1204). Στη διάρκεια της βυζαντινής Εποχής και μέχρι το 1204 η Μονή έφερε το όνομα της «Πανάγνου Θεοτόκου».

Μοναστήρια-Εκκλησίες
Το ζήτημα των εκκλησιών στον Αλμυρό είναι πάρα πολύ παλιό και πικρό. Αρχίζει από τα δύσκολα χρόνια της Τουρκικής σκλαβιάς των Ελλήνων, τότε στις απαρχές του 19ου αιώνα και συγκεκριμένα το 1802, όταν οι Αλμυριώτες παρακάμπτοντας την σθεναρή άρνηση των τοπικών Τουρκικών αρχών κατόρθωσαν να φέρουν φιρμάνι από την Κωνσταντινούπολη που τους επέτρεπε να κτίσουν επί τέλους έναν Ναό. Ο Ναός αυτός όμως έπρεπε να είναι έξω από την πόλη, να είναι χαμηλότερος από το χαμηλότερο Τζαμί και το δυσκολότερο, να ετοιμαστεί σε 40 μόνον ημέρες. Το κατόρθωσαν οι Αλμυριώτες, αλλά ένα πρωί είδαν κρεμασμένο στο πλατάνι της πόλεως τον Γέρο Δήμο, τον άνθρωπο που είχε το θάρρος να πάει στην πόλη για να εξασφαλίσει το φιρμάνι.

Στην περιοχή, υπάρχουν δύο πολύ γνωστά (πανελληνίως) μοναστήρια της Κάτω και της Άνω Ξενίας. Επίσης, υπάρχουν μικρές εκκλησίες και εξωκλήσια ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος.Ιερά Μονή Άνω Ξενιάς: Μοναστήρι του 17ου αιώνα αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

Μοναστήρια
Τα μοναστήρια τόποι λατρείας και ασκητισμού αλλά και ιστορικά μνημεία είναι διάσπαρτα παντού στον Ελλαδικό χώρο. Στην βορειοδυτική Όθρυ ανάμεσα στα χωριά Κοκκωτοί και Βρύναινα μέσα σε ένα υπέροχο δάσος από βελανιδιές και λίγο ψηλότερα από το Τσιγγενόρρεμα βρίσκεται το παλαιότερο όλων. Το πρώτο όνομά του ήταν «Μονή Κισσιώτισσας» που στην συνέχεια έγινε «Άνω Μονή Ξενιάς» από την κατά μία εκδοχή ξενοφερμένη εικόνα της Παναγίας.

Δεν είναι γνωστό ακριβώς πότε κατασκευάστηκε, οι πρώτες μαρτυρίες αναφέρουν πως το 1204 κατεστράφη από τον Φράγκο Καρδινάλιο Πελάγιο. Το 1522 από την Αγιορείτικη Μονή Βατοπεδίου, γίνεται δωρεά σ΄ αυτό τεμαχίου της τίμιας ζώνης. Το 1663 αποπερατώθηκε η Αγιογράφησή του από τον ζωγράφο Ιωάννη ο οποίος φιλοτέχνησε 345 μορφές και απεικονίσεις καλύπτοντας ολόκληρο το εσωτερικό του Καθολικού.

Τοπική παράδοση αναφέρει πως κατά τα χρόνια της βασιλείας του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Β’ Παλαιολόγου (1282 – 1321) ιδρύθηκε και δεύτερο μοναστήρι, μετόχι του Άνω, στην μνήμη του Αγίου Νικολάου. Αργότερα μετονομάστηκε σε «Κάτω Μονή Ξενιάς», ενώ κατέβηκε σ’ αυτό και η εικόνα της Βρεφοκρατούσας Παναγίας από την Άνω Μονή Ξενιάς. Στο πέρασμα του χρόνου και αυτό υπέστη σειρά καταστροφών και αναστυλώσεων, ενώ κατά το διάστημα της εθνικής εξέγερσης έπαιξε σημαντικότατο ρόλο.

Κατά τον καταστροφικό σεισμό του 1981 και τα δύο μοναστήρια έπαθαν μεγάλες ζημιές. Το Άνω αναστηλώθηκε, ενώ εργασίες σ’ αυτό βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. Για το Κάτω είχε αρχικά αποφασισθεί να εγκαταλειφθεί και να ανεγερθεί νέο σε παρακείμενο λόφο, κάτι που έγινε. Το καινούργιο αυτό Μοναστήρι, του οποίου το καθολικό κοσμείται από ψηφιδωτές παραστάσεις λειτουργεί ως Γυναικείο, ενώ οι εργασίες αποπεράτωσής του συνεχίζονται. Το Κάτω παλιό εξακολουθεί να στέκει τραυματισμένο, αδιάψευστος μάρτυρας της ιστορίας και των έργων μιας παλαιότερης εποχής.

Κατάλογος Εκκλησιών-Μοναστηριών της περιοχής
1.Ιερά Μονή Κάτω Ξενιάς: Πλήθος πιστών συρρέει καθημερινά στην Κάτω Μονή, ενώ με ιδιαίτερη ευλάβεια καταφεύγουν σ’ αυτή στις 23 Αυγούστου (εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου). Την Μεγάλη Παρασκευή γίνεται αναπαράσταση της αποκαθήλωσης του Χριστού από τον Σταυρό του Μαρτυρίου σε διπλανό λόφο.
2. Αη – Νικόλας και Αλία στη θέση Μπακλαλί
3. Ιερός Ναός Αγίων Αποστόλων (Κωφοί, τοιχογραφίες)
4. Άγιος Αθανάσιος (Παλαιός Πλάτανος)
5. Άγιος Αντώνιος (Παλαιός Πλάτανος)
6. Προφήτης Ηλίας Ανθοτόπου
7. Αγία Παρασκευή (Ανάβρα)
8. Άγιος Αθανάσιος (Ανάβρα)
9. Άγιος Σεραφείμ 17ου αιώνα (Ανάβρα)
10. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Κοκκωτοί)
11. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής (Σούρπη)
12. Βυζαντινό εξωκκλήσι Αγίου Γεωργίου Πτελεού
13. Ναός Αγίων Αναργύρων Χαμάκω – Αχίλλειο (τοιχογραφίες)
14. Ναός της Πεντηκοστής (Μπαϊράμια Ανάβρας)
15. Ναός Παναγίας (Αγκαθίτσα Ανάβρας)
16. Ναός Αγίου Γεωργίου στο Μαυρόλοφο

Πηγές:

α) Επισκέπτες/Ιστορία/Ο Πύργος του Αλμυρού, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/istoria/538-opirgostoualmirou
β) Επισκέπτες/Λαογραφία, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/laografia
γ) Επισκέπτες/Μουσεία, (25 Ιονίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/mousia
δ) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Δημοτική Ενότητα Αλμυρού, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/1150-almiros_axiotheata
ε) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Δημοτική Ενότητα Σούρπης, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/1151-sourpi_axiotheata
στ) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Δημοτική Ενότητα Πτελεού, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/1152-pteleos_axiotheta
ζ) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Δημοτική Ενότητα Ανάβρας, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/1153-anavra_axiotheata
η) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Ιερά Μονή Παναγίας Ξενιάς, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/570-ieramonipanagiasksenias
θ) Επισκέπτες/Αξιοθέατα/Μοναστήρια-Εκκλησίες, (25 Ιουνίου 2014). Ανακτήθηκε από: http://www.almyros-city.gr/episkeptes/aksiotheata/572-monastiriaekklisies