Πληροφορίες για τον τουρισμό και πολιτισμό του δήμου Ρήγα Φεραίου

Α) Μουσεία
• Το ιδιωτικό Μουσείο Λιμναίου Πολιτισμού Κάρλας διασώζει την πολιτιστική παράδοση της περιοχής μέσα από την αναπαράσταση του τρόπου ζωής των ψαράδων της λίμνης και το πλούσιο αρχειακό και φωτογραφικό υλικό. Λειτουργεί παιδικό εργαστήρι συμμετοχής σε περιβαλλοντικά και μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα. Βρίσκεται στο Δ.Δ.Καναλίων.

• Εκθεσιακός χώρος ο οποίος στεγάζεται στο Πνευματικό Κέντρο Βελεστίνου όπου παρουσιάζεται η ζωή και το έργο του εθνομάρτυρα Ρήγα Φεραίου καθώς και η ιστορική πορεία της περιοχής – πέρασμα από την πόλη των αρχαίων Φερών στο σημερινό Βελεστίνο (εκδόσεις, φωτογραφικό υλικό, η χάρτα, ομοίωμα του Ρήγα, κτλ).

Β) Μνημεία

ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ
• Αδριάντας του εθνομάρτυρα Ρήγα Φεραίου, στο Βελεστίνο. Βρίσκεται πάνω σε λόφο με πεύκα.

• Μνημείο Εθνικής Αντίστασης, στην είσοδο του Βελεστίνου.

• «Η Χάρτα του Ρήγα». Σε αίθουσα του Δημαρχείου βρίσκεται μία από τις πέντε σωζόμενες αυθεντικές χάρτες του Ρήγα.

• Υπέρεια Κρήνη. Πανάρχαια πηγή, “νάμα θεοφιλέστατον” (Σοφοκλής, αποσπ. 825Ν.). Βρίσκεται στο κέντρο της αρχαίας πόλης και σχημάτιζε μία μικρή λίμνη η οποία τροφοδοτούσε την περιοχή με νερό για αιώνες. Δεν αναβλύζει πια. Ο χώρος περιβάλλεται από πλατάνια. Τριγύρω είναι ορατά τα λείψανα της αρχαιότητας.

• Ακρόπολη Φερών – Οχύρωση του 4ου αι. π.Χ. Βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά της αρχαίας πόλης και περιλαμβάνει δύο λόφους: τη λεγόμενη “Μαγούλα Μπακάλη”, όπου και η θέση του προϊστορικού οικισμού-πυρήνα της μετέπειτα πόλης, και το λόφο του “Αγίου Αθανασίου” ή “της Παναγίας”, όπου σώζεται η οχύρωση του 4ου αιώνα π.Χ.

• Ναός του Θαυλίου Διός. Βρίσκεται στο βόρειο άκρο της αρχαίας πόλης. Πρόκειται για έναν από τους ελάχιστους ανασκαμμένους αρχαίους ναούς της Θεσσαλίας. Ήταν περίπτερος, δωρικού ρυθμού, με 6 Χ 12 κίονες και χρονολογείται στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. Σήμερα σώζεται μόνο το ΝΑ τμήμα της κρηπίδας του ναού και ελάχιστα αρχιτεκτονικά του μέλη.

• Κτίριο με στοά. Τμήμα κτηρίου ελληνιστικών χρόνων, που εντάσσεται στο ΒΑ, πεδινό τμήμα της αρχαίας πόλης, όπου πιθανόν εκτεινόταν η Αγορά. Το κτίριο έχει ημίεργη κιονοστοιχία δωρικού ρυθμού, οι κατώτεροι σπόνδυλοι των κιόνων της οποίας σώζονται στη θέση τους. Ένα τμήμα της στοάς είναι ανασκαμμένο και επισκέψιμο.

• Θολωτοί Πρωτογεωμετρικοί – Γεωμετρικοί τάφοι. Επτά μικροί κτιστοί θολωτοί τάφοι σε πολύ καλή κατάσταση, σώζονται δίπλα στην Εθνική Οδό, στην περιοχή της Χλόης.

• Εργαστήριο Κεραμικής Ελληνιστικής Εποχής με κλιβάνους. Βρίσκεται στη νότια πλευρά της αρχαίας πόλης, στη «Συνοικία των Κεραμέων». Οι κεραμικοί κλίβανοι σώζονται σε άριστη κατάσταση.

• Μυκηναϊκό Νεκροταφείο Λαξευτών Θαλαμοειδών τάφων. Στα ΒΔ της Υπέρειας Κρήνης σε απαλλοτριωμένο χώρο σώζεται σε άριστη κατάσταση μια συστάδα μυκηναϊκών λαξευτών θαλαμοειδών τάφων, καθώς και τμήματα οικοδομημάτων κλασσικής και ελληνιστικής εποχής.

ΚΕΡΑΣΙΑ
• Τοξωτό γεφύρι το οποίο χρονολογείται από το 1886 και έχει αναγνωριστεί ως Διατηρητέο Μνημείο.

ΚΑΝΑΛΙΑ
• Ναός Αγίου Νικολάου, κτίσμα βυζαντινής αρχιτεκτονικής μοναδικής ιστορικής αξίας (11ος μ.Χ. αι.) με παραστάσεις από τη λιμναία ζωή αλλά και από την Αποκάλυψη στη σπάνια τοιχογραφία της.

Γ) Κτίρια παραδοσιακής αρχιτεκτονικής:
• Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Κεραμίδι είναι ρυθμού βασιλικής, με χαγιάτι γύρω-γύρω, σκεπή από πλάκα και χρονολογία θεμελίωσης το 1787.

• Το Παλαιό Παρθεναγωγείο στο Κεραμίδι, ανακαινισμένο κτίριο παραδοσιακής αρχιτεκτονικής.

Δ) Πνευματικά κέντρα, βιβλιοθήκες:
• Πνευματικό Κέντρο Βελεστίνου.

• Δημοτική Δανειστική Βιβλιοθήκη Βελεστίνου.

• Σουρλίγκειο ίδρυμα στο χώρο του οποίου λειτουργεί το Γηροκομείο και το Πνευματικό Κέντρο Καναλίων.

Ε) Θέατρα:
Δεν υπάρχουν θέατρα στην περιοχή. Υπάρχουν όμως σαφείς αρχαιολογικές ενδείξεις ότι στην περιοχή των αρχαίων Φερών υπήρχε αρχαίο θέατρο. Γίνεται προσπάθεια να βγει στο φως.

Α) Πάγιες πολιτιστικές εκδηλώσεις & φεστιβάλ:

ΒΕΛΕΣΤΙΝΟ
• Κάθε καλοκαίρι πραγματοποιούνται τα «ΡΗΓΕΙΑ», πολιτιστικές εκδηλώσεις αφιερωμένες στη μνήμη του εθνομάρτυρα Ρήγα Φεραίου.

Β) Ιστορικές προσωπικότητες:
• Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος, εθνομάρτυρας και πρόδρομος της Ελληνικής επανάστασης 1821.

Γ) Άλλες τοπικές ή θρησκευτικές εκδηλώσεις, πολιτιστικά γεγονότα ή έθιμα:

ΚΕΡΑΜΙΔΙ
• Η ημέρα του Αη-Γιώργη, όπου υπάρχει το έθιμο της παρασκευής φαγητού στα χαγιάτια της εκκλησίας. Είναι το γνωστό “μπλουγούρι”, δηλαδή διάφορα κρέατα, προσφορά των κτηνοτρόφων, με χοντροκομμένο σιτάρι. Συνήθως ακολουθεί παραδοσιακό γλέντι, ιδιαίτερα όταν τυχαίνει να εορτάζεται τη δεύτερη μέρα του Πάσχα.

• Το 3-ήμερο πανηγύρι, στις 23-25 Αυγούστου, αφιερωμένο στα 9-μερα από την Κοίμηση της Θεοτόκου.

• Οι εορτασμοί των εξωκκλησιών του χωριού (Αγ.Παρασκευής, Μεταμόρφωσης, Αη-Λιά, Αη-Θανάση).

ΣΤΕΦΑΝΟΒΙΚΕΙΟ
• Σε ετήσια βάση και κατά το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Ιουνίου ο Σύλλογος του χωριού διοργανώνει βραδιά παραδοσιακών χορών με την συμμετοχή όλων των χορευτικών τμημάτων.

• Στης 5-6 Αυγούστου πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος. Την παραμονή έχουμε τον Μέγα Εσπερινό – Αρτοκλασία και την Λιτάνευση της εικόνας στους κεντρικούς δρόμους και ανήμερα τη Θεία Λειτουργία.

• Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς έχουμε το άναμμα της φωτιάς με μουσική, χορό, κρασί και μεζεδάκια και την Καθαρή Δευτέρα έχουμε τα Κούλουμα στην κεντρική πλατεία του χωριού.

ΡΙΖΟΜΥΛΟΣ
• Κάθε χρόνο στης 18 Ιανουαρίου τιμούμε και γιορτάζουμε τον Άγιο Αθανάσιο. Μέρες πριν την γιορτή του αρκετοί κάτοικοι του χωριού πηγαίνουν και βοηθούν τον ιερέα για να αναβιώσει ένα έθιμο που οι ρίζες του χάνονται στο χρόνο. Το έθιμο αυτό είναι ένα φαγητό που μοιράζεται στους πιστούς την ημέρα της γιορτής και λέγεται «Κορμπάνι». Το κορμπάνι είναι βραστό πρόβειο κρέας με ρύζι πιλάφι μαγειρεμένο σε μεγάλα καζάνια. Το κρέας είναι προσφορά των κατοίκων του χωριού αλλά και των κατοίκων των γύρω περιοχών.

• Και τέλος την Καθαρή Δευτέρα έχουμε την παρέλαση των αρμάτων, την παραδοσιακή φασολάδα, το γαϊτανάκι, την κρεμάλα*, το δικαστήριο και το ξέφρενο γλέντι που θα διαρκέσει μέχρι αργά το βράδυ στα μαγαζιά του χωριού.

• Στις 2 Μαΐου γιορτάζουμε τα Λείψανα του Αγίου Αθανασίου στο εξωκλήσι του χωριού αλλά και το πανηγύρι μας. Την παραμονή έχουμε το Μέγα Εσπερινό και την Αρτοκλασία. Ανήμερα της γιορτής ανηφορίζουν προς το ναό οι πιστοί του χωριού αλλά και των γύρω περιοχών για να παρακολουθήσουν τη Θεία Λειτουργία. Στο τέλος της λειτουργίας νέοι του χωριού τρέχουν το δρόμο 1000 περίπου μέτρων με έπαθλο το Μαντίλι του Αγίου και την ευλογία του Ιερέα. Επίσης γίνεται η έναρξη του Πανηγυριού με δημοτικούς χορούς ,από τα παιδιά του Χορευτικού Συλλόγου παρασύροντας στο χορό τον Ιερέα, τους επισήμους αλλά και τους κατοίκους του χωριού.

• Κάθε χρόνο παραμονές Χριστουγέννων τα ήθη και έθιμα αναβιώνουν σε κάθε σπίτι. Δυο τρεις μέρες πριν τα Χριστούγεννα οι άντρες σφάζουν τους χοίρους στις αυλές των σπιτιών και οι γυναίκες ετοιμάζουν τα παραδοσιακά γλυκά και φαγητά. Την παραμονή σε όλα τα σπίτια του χωριού κυριαρχεί η μυρωδιά της παραδοσιακής «Μπαχουρίτσας» Είναι ένα παραδοσιακό φαγητό που το έφεραν οι πρόσφυγες ερχόμενοι στο Ριζόμυλο. Τρώγεται ανήμερα τα Χριστούγεννα. Την παραμονή το απόγευμα λέγονται τα παραδοσιακά Κάλαντα από τους πρόσφυγες του χωριού που τα φέρανε από την Ανατολική Ρωμελία το 1907. Υπάρχουν κάλαντα για τον αφέντη του σπιτιού, την νοικοκυρά, την κόρη εάν υπάρχει και είναι της παντρειάς, των νιόπαντρων. Από σπίτι σε σπίτι λέγονται άλλα κάλαντα και άλλα κάλαντα στο δρόμο. Το βράδυ της ίδιας μέρας η οικογένεια κάθεται στο τραπέζι και τρώνε τα εφτά ή εννιά φαγητά (νηστίσιμα) και ο μεγαλύτερος σε ηλικία λέει την προσευχή και θυμιατίζει το σπίτι για να εξορκίσουν το κακό.

ΚΑΝΑΛΙΑ
• Η γιορτή του Αγίου Τρύφωνα στο αντίστοιχο εξωκλήσι στο δρόμο προς την Κερασιά, η κατασκευή και το πέταγμα του αερόστατου από ενήλικες την Καθαρή Δευτέρα, η Πρωτομαγιά στο εξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου εκεί όπου βρίσκεται και ο Βυζαντινός ναός του Αγ. Νικολάου, η γιορτή του Αγίου Αθανασίου στην περιοχή Κελί, το πανηγύρι του Αγίου Παντελεήμονα, η γιορτή της Αγίας Παρασκευής και του Σωτήρος όλα στην περιοχή Πάνω Κανάλια, η γιορτή του Προφήτη Ηλία στο ομώνυμο εξωκλήσι, το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου, η ψαράδικη βραδιά, παραδοσιακές βραδιές από τον Χορευτικό Όμιλο ο “Ήταυρος”, η εύρεση της εικόνας της Παναγίας της Καναλιώτισσας (16 Νοεμβρίου).

• Τη γιορτή της ανθισμένης αμυγδαλιάς την αναφέρουμε ως φερόμενη για αναβίωση.

Υπεύθυνη καταγραφής πολιτιστικού αποθέματος Δήμου Ρήγα Φεραίου: κα Μαλάμω Καλαμπακιώτη.

Πηγή: το υπ’αριθμ. 985/30.01.2013 έγγραφο του Δήμου Ρήγα Φεραίου.